To dzieło kultury starożytnych Rzymian używamy od co najmniej 2500 lat. We wszystkich epokach zachwycało swoją klasyczną elegancją.
Rzymską kapitułę kwadratową po dziś dzień możemy podziwiać na starych kamiennych inskrypcjach. Wyglądają niczym wydrukowane współcześnie, a przecież wymagały niepomiernie więcej pracy niż włożenie kartki do drukarki i wciśnięcie enter. Skryba musiał rozplanować napis na danej powierzchni, rysował linie pomocnicze, niczym w zeszycie szkolnym, następnie szkicował zarys liter, by potem je wykuć dłutem. Praca wymagała dużej precyzji, materiał nie tolerował błędów.
Czcionka formalnego rzymskiego pisma bazowała na typografii, w której większość liter można było wpisać w kwadrat. Litery ozdobione były szeryfami, a składane w słowa pisane były z uwzględnieniem światła międzyliterowego, tak jak w obecnych czcionkach proporcjonalnych. Starożytne rzymskie pismo bazowało na zmodyfikowanym alfabecie greckim. Legenda niesie, że zmiany piętnastu liter greckich na nowe rzymskie dokonała Sybilla Cymeryjska. W nowym alfabecie pisało się wyłącznie wielkie litery. Za czasów świetności imperium rzymskiego łaciński alfabet miał ich 23. Pierwotnie nie było litery 'W’, która została dodana w średniowieczu, wywodząc się z pisanych obok siebie dwóch liter 'V’. W czasach renesansu z litery 'I’ wzięła początek litera 'J’, a także z litery 'V’ wypączkowała litera 'U’. Wprowadzenie małych liter również wzorowane na alfabecie greckim, poprawiało to czytelność i szybkość przepisywania tekstów.
Pochodną kapituły kwadratowej jest najbardziej znana czcionka komputerowa 'Times New Roman’. Powstała ona w roku 1929 na zlecenie brytyjskiej gazety Times. Czcionkę zaprojektował Stanley Morison z firmy Monotype. Ponieważ wydawca gazety korzystał z maszyn drukarskich konkurencyjnej firmy Linotype, Monotype musiał jej udzielić licencji. Linotype zaczął reklamować czcionkę jako 'Times Roman’. Sama czcionka choć wzoruje się na klasycznym piśmie rzymskim jest węższa, dostosowana do ciasnych szpalt gazety. Jest niewykluczone, że urządzenia stosowane za kolejne 2500 lat, czymkolwiek będą, również będą w nią wyposażone.
Źródło grafiki: (C) Piotr Mańkowski
Kapitała jako pismo całych kodeksów było używane do VII w., później stosowane je tylko wyjątkowo do ksiąg kościelnych szczególnie uroczystym charakterze ( np. „Złoty kodeks pułtuski”)!!